De Koninklijke Gist- en Spiritusfabriek: 150 jaar geschiedenis in beeld

Tijdens de succesvolle expositie ‘150 jaar Gist’ in 2019 waren prachtige foto’s en filmpjes uit het roemrijke verleden van de Delftse Gistfabriek te zien. Er is echter nog veel meer bijzonder beeldmateriaal, dat al jaren door het Stadsarchief Delft wordt beheerd, maar nauwelijks is geïnventariseerd. Daar komt nu verandering in. DSM heeft met support van het Ondernemersfonds 36.000 euro beschikbaar gesteld om de komende 3 jaar de ontsluiting van deze unieke beeldcollectie mogelijk te maken. 

Begin november werd er gestart met deze enorme klus. Alex Poldervaart, coördinator namens Stadsarchief Delft, vertelt enthousiast hoe ze met tien vrijwilligers van Museum Van Marken de eerste dozen heeft geïnventariseerd: “Er wordt drie dagen per week in het Stadsarchief aan de collectie gewerkt om de inhoud van de dozen door te nemen. Dubbel materiaal wordt verwijderd en de foto’s worden genummerd. Later wordt het materiaal in gescand, op vrijwilligersplatform ‘VeleHanden’ geplaatst en uiteindelijk zal het in te zien zijn op de website van het Stadsarchief Delft". 

Persoonlijke portretten

Poldervaart en haar team hebben al heel wat pareltjes voorbij zien komen in de eerste 15 dozen. Ze pakt een doos met onbekende persoonlijk portretten van het echtpaar Van Marken. Het blijkt dat het echtpaar zelf foto’s op grijze kartonnen schutbladen plakte en met een kroontjespen een beschrijving toevoegde. Aandoenlijk zijn de bladen waarop Agneta foto’s van haar verloving in 1865 heeft geplakt of twee foto’s van een zieke Jacques, waaronder ze heeft geschreven: ‘Laatste portretten genomen in okt. 1905.’ Deze foto’s heeft weduwe Agneta dus na zijn dood ingeplakt. 

Ook zijn er fraaie fotoalbums opgedoken, die uitgebreid verslag doen van het spectaculaire eeuwfeest van Gist-Brocades in 1970. Poldervaart: “De vrijwilligers komen soms foto’s tegen van iets dat ze zelf hebben meegemaakt of zien opeens zichzelf terug bij een receptie of evenement. Het is ‘trip down memory lane.” Dan pakt Poldervaart een op tafel uitgestald fotoalbum uit 1933, een bijzondere vondst: "Het album bevat een reportage van een brand op het Brocades-kantoor, dicht bij de Willemsbrug in Rotterdam met veertig gewonden en één man overleden. Het hele gebouw brandde af. Rotterdam was in rep en roer.” 

Ook zijn er foto’s gevonden, die door beroemde fotografen uit die tijd zijn gemaakt, zoals Cas Oorthuys (1908-1975), bekend door zijn indrukwekkende zwartwit beelden van het Rotterdamse scheepsverkeer. Op de gevonden foto’s zien we wit geklede laboranten, geconcentreerd aan het werk, met een vijzel en met glaasjes. Wie dit zijn, is nu nog onbekend, maar mogelijk dat later via het crowdsourcing procedé van ‘VeleHanden’ een adequate beschrijving van de personen kan worden gegeven. Poldervaart: “Het is een leerproces voor ons. Niet eerder werkten we met een grote groep vrijwilligers aan een omvangrijk project als dit. De hoeveelheid beeldmateriaal is echt gigantisch. Het gaat om circa 200 dozen, waarin doorgaans tussen de 100 en 900 foto’s zijn opgeslagen. Ook is er een breed scala aan informatiedragers zoals dvd’s, videobanden of glasnegatieven. Ik hoop dat we eind 2023 al zoveel mogelijk op de website van het archief hebben staan.” 

Foto voorpagina: het pas getrouwde stel Van Marken in 1869